Gierzwaluwen-nestkasten
Akker, De Bilt
Nok-kast
In de nok van het dak is een nestkast met 2 kamers geplaatst. De kast is van Red Cedar hout gemaakt en de buitenkant is gebeitst in de kleur van de daklijsten. Dit is gedaan in de vakantie van de bewoners (uiteraard na vooraf overlegd te hebben). Na de vakantie zagen ze eerst niet dat er een kast hing.
De kast bestaat uit een achterwand, tussenwand en bodem (geschroefd en gelijmd). Dit geheel is aan de muur bevestigd met twee draadbouten. De voorwand is er op de ladder tegenaan geschroefd. De zijwanden bestaan uit de daklijsten. Doordat de dakconstructie bestaat uit geïsoleerde dakplaten, worden deze daklijsten niet warm in de zomer. Wel is de kier aan de bovenzijde tussen de dakdelen dichtgekit: hier kwam een hete föhn door de nestkast in.
De kamers zijn op de bodem voorzien van kleine opstaande randjes om een nestkuiltje te suggereren.
Groot voordeel van Red Cedar hout boven watervast multiplex is dat het veel lichter is (maar ook iets brosser).
De nestkast is in juli 2008 opgehangen. In april 2009 is hij gecontroleerd en schoongemaakt. Een dikke laag mezenpoep in beide kamers gaf aan dat de nestkast in de winter intensief gebruikt was. In de linker kamer was inmiddels ook een spreeuw begonnen met een nest te maken. Dit is samen met de poep verwijderd (eenmalig).
2009: de spreeuw is gewoon verdergegaan en de jongen zijn succesvol uitgevlogen.
2010: Spreeuw suv=ccesvol gebroed. Geluid aangezet (ca 5 keer 1 uur). Wat belangstelling van gierzwaluwen. Aan eind van seizoen een zijde met spreeuwennest (niet gebruikt), een zijde met lege kom. Alles laten zitten.
2011: Spreeuw succesvol gebroed. Daarna Gierzwaluw succesvol gebroed (in dezelfde kamer als spreeuw). Opdringerige spreeuw kwam nog wel voor de nestopening hangen, maar durfde daarna niet meer in de nestkast zelf te komen. Nest van gierzwaluw was gebouwd bovenop 3 cm dikke laag losse rommel van spreeuw (kast was tot vlieggat opgevuld). Dit was niet zo'n stevige constructie. Nest was in onderdelen nog in de kast terug te vinden. Alle troep verwijderd. Ze zullen volgend jaar helaas iets nieuws moeten bouwen.
 
1e Brandenburgerweg, Bilthoven
Nestkast onder dakrand
Vlakbij is een kolonie (een blok van 4 huizen) die in spleten onder de dakrand hun nesten heeft. In een poging te kijken of deze vogels ook andere nestgelegenheid accepteren, is in 2009 deze nestkast onder de dakrand opgehangen. Bij het afspelen van de lokgeluiden, bleek dat er aan de overkant van de straat gierzwaluwen onder de kantpannen zitten en dat er verderop in de straat op flauw-hellende daken (30 graden) op de eerste rij van onder vanaf de dakgoot gierzwaluwdakpannen liggen, die ook door gierzwaluwen gebruikt worden. Het is niet bekend of er daar succesvol gebroed is. Maar voor het huis waar nu de nestkast hangt (met een steil dak op het noorden) was een dakpan ook een optie geweest.
2010: nestkast opgehangen en met geluid gelokt. 2011: onbekend.

Nassaulaan, Doorn
Nestkast onder dakrand

In de buurt gierzwaluwen in gaten in de muren (en nestkasten in de Van Kinsbergenlaan). Een verbouwde dubbele nestkast (zie foto bij Bloemstraat, Hilversum) onder de dakrand opgehangen. 2011: in juli nestkast opgehangen en geluid gebruikt. Gierzwaluwen reageerden wel uitbundig maar nog niet dichtbij de kast. September: kleur buitenkant iets aangepast, sporen van een slapende koolmees (en een roepende koolmees vlakbij).
Arminiushof, Hilversum
Dakgoot-kast
Onder de dakgoot van Rombout de Wijs is een gierzwaluwen-nestkast opgehangen die vanaf de zijkant gezien een driehoekige vorm heeft. De kast hangt op het noordwesten, maar het idee is dat hij door de schuine vorm en het feit dat hij onder de dakgoot hangt in de zomer weinig zon zal krijgen. Daarnaast vliegen er aan de voorkant over het pleintje geregeld gierzwaluwen, dus dit is qua lokken ook de meest geschikte plek.
De nestkast is gemaakt van watervast multiplex. De nestkast heeft aan de voorkant een uitbouwtje, zodat aanhakende gierzwaluwen een rand hebben om tegen te steunen. Misschien hebben ze dit helemaal niet nodig, maar zover ben ik nog niet. Door de uitbouw is het invlieggat meer een invlieggangetje geworden, maar aan de binnenzijde is loopt deze breed uit, zodat gierzwaluwen wel de bocht kunnen nemen.
De ruimte in de kast is vrij laag, maar de gierzwaluwen kunnen er wel draaien met hun vleugels schuin omhoog (deze ruimte is iets meer dan 25 cm).
De bodem is horizontaal gemaakt met een plankje dat steunt op twee latjes. Het deurtje aan de zijkant heeft aan de binnenkant een opstaand randje gekregen, zodat als de gierzwaluwen een nestje vastplakken, dit niet aan het deurtje vastgeplakt kan worden.
De kast heeft geen ventilatieopeningen behalve de invliegopening. Dit kan zo nodig later nog aangebracht worden, b.v. boven in de zijkant.
De kast is voorzien van een steen-patroon. En ik kon het weer niet laten: ook bij deze kast sluit het steenpatroon van de kast aan op dat van de muur. Over de kleur ben ik niet helemaal tevreden, maar bij elke nestkast met steen-patroon die ik maak krijg ik er weer een potje met een nieuwe kleur bij, zodat ik uiteindelijk uit een heel scala van kleuren kan kiezen.
2010, 2011: kast in gebruik door huismussen. In 2010 renovatie waardoor steiger een tijd voor het huis (en de nestkast).
2012: we gaan geluid gebruiken om de gierzwaluwen te lokken.

Huis met nestkast en trotse eigenaar


Bloemstraat, Hilversum
Nestkast aan zijkant van huis
Aan de zijkant van een woonhuis in een oude buurt in Hilversum: 11 gierzwaluw-nestkasten (in 2003-2005 opgehangen) waarvan er steeds maar 1 bezet is geweest (en succesvolle broedsel heeft opgeleverd).
De kasten zijn van type Zeist (enkele kasten, 3x, onderste rij) en Zeist-achtig (dubbel, 4x) in twee rijen erboven.
In maart 2011 zijn de bovenste 2 kasten weggehaald (waarvan er 1 verbouwd is tot een enkele kast die nu in Doorn hangt, zie hierboven).
De andere 2 dubbele kasten zijn omgebouwd tot enkele kasten, ruimer en met steenstructuur. Er volgt nog een nokkast.
2011: waarschijnlijk 2 broedgevallen in twee van de drie onderste Zeist-kasten. Andere kasten resultaat onduidelijk. Nacontrole moet nog volgen.


Oorspronkelijke situatie.
Rozenstraat, Zeist
Nestkasten in toren St Josephkerk, Rozenstraat, Zeist
Een plaatselijke inwoner van Zeist vroeg aan GBN of zij niet wat kon doen aan de stilte rond de St. Josephkerk in Zeist, aangezien er vroeger zoveel gierzwaluwen rond de kerktoren vlogen en er nu niets meer te zien was. De kerk werd gerenoveerd en misschien was er wel wat mogelijk. Er zijn natuurlijk zat mogelijkheden in kerken (zie o.a. in Oisterwijk). Jaap is zelf met deze informatie naar het kerkbestuur gegaan en kreeg toestemming voor het ophangen van nestkasten in de nieuw-gerestaureerde toren.
Vervolgens mocht ik aan de slag om 8, aan de sitaute aangepaste nestkasten te maken. Na wat denk- en knuteselwerk was de nestkast model Zeist III ontstaan: schuin, voorkant openbaar, schuine klimwanden aan de binnenzijde en steil schuin dak zodat vogels (duiven) er niet gemakkelijk op zouden kunnen gaan zitten.
2010: nestkasten opgehangen toen de toren nog in de steigers stond.
2011: enkele keren met geluid gewerkt. Gierzwaluwen reageerden wel maar vlogen in eerste instantie naar de bekende plekken laag in de straat. Later kwamen ze wel hoger vliegen. Eenmaal gierzwaluw zwenkend op nestkast af zien vliegen. Toren wordt op sommige momenten door de kauwtjes uit de buurt als zitplaats gebruikt, niet op de nestkasten maar wel er vlak naast. Nacontrole: geen vogelsporen in de kasten, wel (duiven)poep op sommige kasten.
2012: doorgaan met geluiden.

Kerktoren in de steigers met de nestkasten zichtbaar.

Nestkasten in 'venster' (etage hoger dan waar de luidklokken hangen)

Nestkast van dichtbij
Vleermuizenkast
Muurkast
Van Jaap van de Berg kreeg ik een half afgemaakt vleermuizenkast cadeau (twee planken, de langere plank met opstaande randjes aan drie zijden). Deze heb ik afgemaakt door ze met een scharnier bovenaan vast te maken, er nog een langere plank met opstaande randjes achter aan vast te maken en het geheel een steen-patroon te geven. Het steen-patroon loopt aan de voorkant van de planken door tot bovenin de kast, zodat de vleermuizen ook binnenin goed houvast hebben.
De kast hangt op het zuidwesten onder de dakgoot, waardoor hij alleen in de middag en in de avonds zon kan krijgen. De twee kamers zullen in temperatuur kunnen verschillen.
2010: af en toe wat poepjes onder de nestkast. Een keer een (kleine) vleermuis zien zitten in de kast. De hele zomer hebben we dwergvleermuizen rond het huis. Eenmaal 2 die ruim een half uur tussen de huizen achter elkaar aan blijven zitten, constant contactroepen maken en af en toe samen in een bal naar de grond vladderen en dan weer afzonderlijk opvliegen en weer rondjesdraaiend achter elkaar aanvliegen.
2011: regelmatig poepjes onde de kast. Eind augustus veel poepjes (ook onder kast en spleet aan zijkant van huis). De hele zomer hebben we dwergvleermuizen rond het huis (meestal 1, soms 2).